Bu Kez Geçmişi de Sattık

    0

    Türkiye, eskiden kamu kesimi açıklarını kapatmak için geleceği satardı. Yani iç ve dış borçlanma yapar, gelecekte elde edeceği gelirleri belirli bir indirimle peşin tahsil eder, bununla açığını kapatırdı. Son 16 yılda geleceği satmaya devam ederken bir yandan da özelleştirmeler aracılığıyla geçmişi satıp paraya çevirmeye başladı. Kamu parasıyla yapılmış olan kuruluşlar, tesisler, üretim birimleri satıldı ve açıklar kapatıldı.

    2003 – 2017 yılları arasında özelleştirmelerden elde edilen gelir ya da geçmişi satarak elde edilip kullanılan para tutarı yaklaşık 104,6 milyar TL (61 milyar USD.) (Bu şekilde elde edilen özelleştirme gelirleri ek 1’deki tabloda yer alıyor.)

    Geçmişi böylece satıp ele geçen paralarla açıklar kapatılırken, sistem, geleceği satıp oradan gelen paraları da kullanmaya devam etti. 2002 yılı sonunda dış borç stokunun toplamı 129,6 milyar Dolardı. Bu borç stoku, 2017 sonunda 453 milyar Dolara ulaştı. Demek ki bu dönemde 323,4 milyar Dolar dış borçlanma yapıp kullanmışız. Bunun 71,4 milyar Doları kamu kesimince, 273 milyar Doları özel kesimce kullanılmış. (Dış borçlanmadan gelen ve kullanılan paraları ek 2’de görmek mümkün.)

    Kamu kesimi bir yandan da iç borçlanmaya devam etmiş. Bir başka ifadeyle geleceği yalnızca dışarıya borçlanarak değil içeriye borçlanarak da kullanmışız. 2001 yılı sonunda yurtiçi borç stoku 47,3 milyar TL imiş. Bu stok 2017 sonunda 574,1 milyar TL’ye yükselmiş. Yani bu dönemde 526,3 milyar TL iç borcu artırmış kamu kesimi. Yukarıdaki tablolarla birlikte değerlendirebilmek için buradaki TL miktarları yıllık ortalama USD/TL kurlarıyla Dolara çevirirsek 2002 yılı sonunda 31,3 milyar Dolar tutan iç borç stokunun 2017 sonunda 157,3 milyar Dolara yükseldiğini görebiliriz. Demek ki iç borçlanma yoluyla geleceğimizi satarak da 126 milyar Dolarlık para kullanmışız. (İç borçlanmadaki gelişmeleri de ek 3’de görmek mümkün.)

    Özetlemek gerekirse 2003 – 2017 arasında 15 yıllık dönemde geçmişi satarak 61 milyar Dolar, iç ve dış borçlanma yoluyla geleceğimizi de satarak 449,4 milyar Dolar olmak üzere toplamda 510 milyar Dolar parayı kullanmışız.

    Bu inanılmaz finansman kaynaklarına karşılık ortaya çıkarabildiğimiz ekonomik büyümeyle geldiğimiz nokta, GSYH sıralamasında öteden beri içinde bulunduğumuz dünya 17’nciliği ve kişi başına gelirde öteden beri içinde bulunduğumuz orta gelir tuzağı düzeyi. Bir başka ifadeyle geçmişi ve geleceği satarak ancak bulunduğumuz yerde kalabilmeyi sağlamışız. Oysa hedefimiz ilk on ekonomi arasına girebilmekti.

    Bundan sonrası daha da zor görünüyor. Çünkü buraya gelirken evdeki gümüşlerin büyük çoğunluğunu satmış, kamu kesimini, özel kesimi ve bireyleri yüksek oranlarda borçlandırmış bulunuyoruz. Yani satacak fazla gümüşümüz kalmadığı gibi borçlanacak imkânımız da pek kalmamış görünüyor.

    Ek Tablolar:

    1.Özelleştirme Gelirleri (Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Faaliyet Raporları)

    Yıllar Tutar (milyon USD) Ortalama Kur Tutar (milyon TL)
    2003 289 1,42 410
    2004 1.283 1,49 1.916
    2005 8.222 1,37 11.239
    2006 8.096 1,59 12.880
    2007 4.259 1,32 5.637
    2008 6.259 1,24 7.791
    2009 2.275 1,55 3.518
    2010 3.082 1,57 4.831
    2011 1.358 1,62 2.194
    2012 3.021 1,82 5.484
    2013 12.486 1,86 23.183
    2014 6.279 2,14 13.446
    2015 1.996 2,75 5.480
    2016 1.314 2,93 3.856
    2017 751 3,65 2.740
    Toplam 60.970 104.604

    2.Dış Borç Stoku Artışı (milyon USD) (Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Borç İstatistikleri)

    Yıllar Kamu K. TCMB Özel K. Top. Dış Borç Dış Borç Stoku/GSYH (%)
    2002 64.533 22.003 43.066 129.601 54,8
    2003 70.844 24.373 48.956 144.172 45,9
    2004 75.668 21.410 64.076 161.154 40,0
    2005 70.411 15.425 84.939 170.775 34,2
    2006 71.587 15.678 120.738 208.002 38,0
    2007 73.525 15.801 160.599 249.925 36,9
    2008 78.334 14.066 188.426 280.827 36,2
    2009 83.513 13.162 172.071 268.747 41,5
    2010 89.109 11.565 191.014 291.688 37,8
    2011 94.279 9.334 200.130 303.743 36,5
    2012 104.023 7.088 228.505 339.616 39,0
    2013 115.945 5.234 268.700 389.879 41,0
    2014 117.687 2.484 281.774 401.945 43,0
    2015 113.145 1.327 281.940 396.412 46,0
    2016 119.847 821 284.467 405.135 47,0
    2017 136.182 665 316.360 453.207 53,3
    1. İç Borç Stokundaki Gelişmeler (Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Borç İstatistikleri)
    Yıllar Milyar TL USD/TL Milyar USD
    2002 47,3 1,51 31,3
    2003 67 1,42 47,3
    2004 241,2 1,49 161,6
    2005 269,5 1,37 197,1
    2006 273,4 1,59 171,9
    2007 280,6 1,32 212,0
    2008 298,4 1,24 239,7
    2009 365,9 1,55 236,6
    2010 395,3 1,57 252,2
    2011 395 1,62 244,5
    2012 437,8 1,82 241,2
    2013 422,2 1,86 227,4
    2014 459,9 2,14 214,8
    2015 458,5 2,75 167,0
    2016 496,8 2,93 169,3
    2017 574,1 3,65 157,3

     

     

    Yazı ve grafikler mahfiegilmez.com’dan alınmıştır