Dr Ümit Tapan uyarmaya devam ediyor: En ölümcül hastalık, pankreas kanseri..

0

Gerçekten en tehlikeli hastalıklar lisetsinde yer alıyor pankreas kanseri..

Pankreas kanserine yılda yaklaşık 330.000 kişi yakalanmaktadır. Tüm kanserler arasında 12. sırada yer almasına rağmen kansere bağlı ölümler arasında 7. sıradadır. Yılda yaklaşık 138.000 erkek ve 127.000 kadın bu hastalıktan dolayı hayatını kaybetmektedir.

Pankreas kanseri vakalarının yarısından fazlası gelişmiş ülkelerde görülür bu nedenle Kuzey Amerika ve Avrupa’da yaygın olmasına rağmen Afrika ve Asya’da daha nadirdir. Pankreas kanserinin en sık görüldüğü üç ülke; Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Ermenistan’dır.

Türkiye bu sıralamada ilk 20’de olmasa da, Sağlık Bakanlığı verilerine göre, yeni pankreas kanseri  vakaları hem erkeklerde hem de kadınlarda 2011 yılından beri artış göstermektedir.

Pankreas kanseri genellikle ileri yaşlarda daha sık ortaya çıkar ve kanser riski erkeklerde kadınlara göre 1.3 kat daha fazladır.

Peutz-Jeghers sendromu ve Ailevi Pankreas Kanser Sendromu gibi kalıtsal sebeplere bağlı olabileceği gibi daha sıklıkla pankreas bezinin uzun süreli iltihabı neticesinde meydana gelebilir. Kronik pankreatit denilen bu durumu olan hastaların %4’ü uzun dönemde pankreas kanserine yakalanmaktadır.

Pankreas iltihabının sebepleri arasında olan alkol kullanımı, sigara gibi etkenler dolaylı olarak pankreas kanserine yol açabilirler. Şeker hastalığı ve obezite de pankreas kanseri riskini arttıran durumlardandır. Doymuş yağdan zengin, işlenmiş veya tütsülenmiş etten zengin ‘batı-tipi’ diyet’in birçok çalışmada pankreas kanseriyle ilişkili olduğu gösterilmiştir.

Buna karşılık, meyve ve sebzeden zengin beslenmenin pankreas kanserini önlediği düşünülmekteyse de bu konuda yeterli kanıt bulunmamaktadır.

Mide kanserinin sebeplerinden olan Helikobakter pilori denen bakterinin pankreas kanseri riskini arttırdığı gösterilmiştir.

Pankreas kanserinin belirtileri başka birçok hastalıkta da görülebildiği için hastalar tarafından önemsenmeyebilir ve tıbbi yardıma başvurulması bu nedenle gecikebilir. Tanı konulduğu anda hastaların sadece % 10-%15 kadarı ameliyat edilebilecek kadar erken evrede olması da bu durumla açıklanabilir. En erken evrede yakalanabilen pankreas kanseri hastalarının %30’unden fazlası 5 yıldan uzun yaşarken, başka organlara yayılmış vakaların %80’den fazlası 1 yıl dolmadan hayatını yitirmektedir. Bütün pankreas kanseri hastaları düşünüldüğünde ise maalesef hastaların sadece %1’i 5 yıl hayatta kalabilmektedir.

İşte bu nedenle aşağıda belirtilen şikayetleri olanların doktora başvurmaları hayati önem taşımaktadır.

Peki nedir bu belirtiler? Sıklık sıralamasına göre;

Yorgunluk

Kilo kaybı

İştahsızlık

Yeri tam lokalize edilemeyen karın ağrısı veya mide ağrısı

İdrarda koyulaşma

Cilt renginin ve gözakının sararması

Bulantı ve kusma

Bel ağrısı (genelde ileri evre pankreas kanserinde görülür)

Bunlar arasında en sık görülen 3 belirti; yorgunluk (hastaların %86’sında), kilo kaybı (hastaların %85’sinde), iştahsızlık (hastaların %83’ünde) ve karın ağrısı (hastaların %79’unda) olmakla beraber, hastaların çoğunda bu şikayetlerin birden fazlası gözlenebilir.

Pankreas kanserinin kesin tanısı örnek (biyopsi) alınması ile konur. Hastalığın başka organlara yayılıp yayılmadığını anlamak için ilk aşamada bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılır; ancak bazen daha detaylı görüntüleme teknikleri gerekebilir (PET gibi).

Tedavi seçenekleri hem kanserin evresine hem de hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır.

Cerrahi: Birçok diğer kanserde olduğu gibi pankreas kanserinin de kesin çözümü ameliyat ile pankreas bezinin tamamının veya bir kısmının alınmasıdır. Maalesef pankreas kanseri vakalarının sadece %10-15’ine ameliyat yapılabilecek kadar erken evrede tanı konabilmekte ve bu vakaların 4’te 3’ü 5 yılı doldurmadan hayatını kaybetmektedir.

Radyasyon (ışın) tedavisi: Bazı hastalarda ameliyat öncesinde kanserli dokuyu küçültüp ameliyata uygun hale getirmek için, bazen de ameliyat sonrasında kalmış olma ihtimali olan kanser hücrelerini öldürmek amacıyla kullanılabilir. Ayrıca ileri evre pankreas kanserlerinde kemik ağrıları gibi durumlarda da ışın tedavisi faydalı olabilir.

Kemoterapi (ilaç tedavisi): Işın tedavisine benzer kullanım alanları mevcuttur. İleri evre kanser hastalarının ömrünü uzatabilen tek tedavi türüdür. Son zamanlarda popülerlik kazanan hedefe yönelik tedaviler pankreas kanserinde yeterli başarıyı gösterememiştir.

Özetleyecek olursak:

Türkiye’de pankreas kanseri sık görülmese de 2011 yılından beri bu vakalarda artış gözlenmektedir. Bu artışın sebebi tam olarak bilinmemekle beraber obezitenin artması ve ‘batı-tipi’ diyetin yaygınlaşmasının rolü olabilir.

Genetik nedenlerle oluşan kanserler dışında birçok pankreas kanseri vakası değiştirilebilir risk faktörlerinden kaynaklanmaktadır ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapılarak kanser riski azaltılabilir; sigara ve alkolden uzak durulması, sağlıklı bir diyet ve egzersiz ile ideal vücut kilosuna ulaşılması ve bu kilonun muhafaza edilmesi gibi…

Ayrıca yukarıda sıraladığımız belirtilerin önemli bir hastalıktan kaynaklanabileceğinin bilincinde olunmalı ve tetkik ve tedavi için muhakkak doktora başvurulmalıdır. Birçok hastada bu şikayetlerin başka hastalıklardan kaynaklandığı anlaşılacaktır; ancak bu vesileyle pankreas kanseri vakaları erken tanınıp bir kısmı başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
KAYNAKÇA:

HYPERLINK “http://www.wcrf.org/int/cancer-facts-figures/data-specific-cancers/pancreatic-cancer-statistics” http://www.wcrf.org/int/cancer-facts-figures/data-specific-cancers/pancreatic-cancer-statistics

HYPERLINK “https://www.uptodate.com/” https://www.uptodate.com/

HYPERLINK “http://www.mayoclinic.org/” http://www.mayoclinic.org/

HYPERLINK “https://www.cancer.gov/” https://www.cancer.gov/

HYPERLINK “https://en.wikipedia.org/” https://en.wikipedia.org/

HYPERLINK “https://www.uptodate.com/” https://www.uptodate.com/

HYPERLINK “http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri/1793-2013-yılı-türkiye-kanser-istatistikleri.html” http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri/1793-2013-yılı-türkiye-kanser-istatistikleri.html

Dr. Ümit Tapan
Kanser ve Kan Hastalıkları Uzmanı
St. Joseph Hospital, Nashua, NH
 HYPERLINK “mailto:utapan@sjhnh.org” utapan@sjhnh.org
https://twitter.com/drutapan

YORUM YAZ

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz