Ramazan Ayı Kavramları (2)

0
Mehmet Gündoğdu
Latest posts by Mehmet Gündoğdu (see all)

Teravih

Sözlükte ”rahatlatmak, dinlendirmek” anlamlarına gelen tervîha kelimesinin çoğulu olan terâvih;

Ramazan ayında, yatsı namazından sonra kılınan nafile namaza verilen isimdir. Namazın her iki veya dört rekatinin sonunda bir miktar oturulup dinlenmek müstehap olup, buna tervîha denilmiştir. Sonra bu kelimenin çoğulu olan terâvih kılınan bu namaza isim olmuştur.

Terâvih namazı yirmi rekat olup, erkek ve kadınlar için sünnet-i müekkededir. 

Hz. Peygamber; ”Kim inanarak ve sevabını Allah’tan bekleyerek Ramazan namazını (terâvih namazını) kılarsa, onun geçmiş günahları bağışlanır” buyurmuştur (Buhârî, Salâtü’t-Terâvih, 1; Müslim, Müsâfirîn, 174). 

Mukabele

Mukabele; Kur’an-ı Kerim’i, birinin yüzünden veya ezbere okuması, dinleyenlerin de kıraatı Kur’andan takip etmesidir.

Peygamber Efendimiz, her yıl Ramazan ayında, Cebrail (a.s) ile birlikte, o zamana kadar inen sûre ve ayetlerin sırasını gözden geçiriyorlardı.

Bu uygulamayı, Kur’an’nın nazil oluşunun yıldönümü olan Ramazan ayında,  Peygamberimiz ve Cebrail (a.s.), Kur’an’ı karşılıklı birbirlerine okumak suretiyle yaptıkları için buna “Kur’an’ın arzı” ve “mukabele” (karşılaştırma) denmiştir.

Fıtır sadakası

Fıtr sözlükte “orucu açmak”, fıtrat  “yaratılış” anlamına gelir. 

Türkçe’de fitre şeklinde söylenen “fıtır sadakası” dinî bir terim olarak şöyle tanımlanır.

 “Ramazan bayramına kavuşan ve temel ihtiyaçlarının dışında nisan miktarı mala sahip olan müslümanların kendileri ve velâyetleri altındaki kişiler için yerine getirmekle yükümlü oldukları malî bir ibadet”tir.

Fıtır sadakasına baş zekâtı ve beden zekâtı da denmektedir. Bu isimlendirmeler onun şahsa bağlı, şahıs başına konmuş bir malî yükümlülük olması özelliğine dayanmaktadır.

Fıtır sadakası, Ramazan orucunun farz olduğu, hicrî 2. yılın Şâban ayında, zekâttan önce farz kılınmıştır. Zekat farz kılınınca, fıtır sadakası, vacip hükmünde, mali bir ibadet olarak devam etmiştir.

Fıtır sadakasının miktarı, bir kişinin bir günlük yiyeceği miktarıdır. Bu miktar aynı zamanda bir kişi için  asgarî ücrettir.

2020 Yılı fıtır sadakası 27 tl. Olarak tespit edilmiştir.

Dinî bir yükümlülük oluşunun dayanağı hadislerdir. Bu hadisler aynı zamanda Hz. Peygamber devrindeki fıtır sadakası uygulamalarını da göstermektedir.

Fidye

Sözlükte “bir kimseyi bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtarmak için ödenen mali bedel” anlamına gelen fidye, bir fıkıh terimi olarak, esaretten kurtulmak için ödenen bedeli veya bazı ibadetlerin eda edilmemesi ya da edası sırasında birtakım kusurların işlenmesi halinde ödenen dinî-malî yükümlülüğü ifade eder.

Fidye kelimesi Kur’ân-ı Kerim’de, iki âyette terim manasında (Bakara, 2/184, 196) ve bir âyette de sözlük anlamında (Hadîd, 57/15) geçmektedir.

İhtiyarlık ve şifa ümidi olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutamayan kimse, daha sonra kaza etmesi mümkün olmadığından her gününe karşılık bir fidye (fıtır sadakası miktarı) öder. Bu durumdaki bir kimsenin fidye ödemesi gerekir. 

Kur’ân-ı Kerim’de, “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir fakir doyumu kadar fidye öder” (Bakara, 2/184) buyurulmaktadır. 

Bu âyetten hareketle fidye miktarının, fitre miktarı yani bir kişiyi bir gün için doyuracak yiyecek olarak anlaşılmıştır.

Kadir Gecesi 

Kur’an-ı Kerim’in indirilmeye başlandığı gecedir. İslam aleminin ekseriyeti tarafından Ramazan ayının 27. Gecesinde olduğu rivayetlerine itibar edilir. Kadir gecesi hakkında müstakil bir sûre nazil olmuştur.

Kur’an-ı Kerim’de “Kadir Suresi”nde bu gece şöyle anlatılıyor:

“Şüphesiz, biz onu (Kur’an’ı) Kadir Gecesi’nde indirdik. Kadir Gecesi’nin ne olduğunu sen ne bileceksin! Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve Ruh (Cebrail) o gecede, Rab’lerinin izniyle her türlü iş için iner de iner. O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir.”(Kadir,97/1-5)

Kadir gecesi, Ramazan ayı içinde,  hangi gece olduğu, Allahın hikmeti gereği tam olarak  bildirilmemiştir. Muhtemelen 27. Gece olduğuna dair bazı rivayetler ve manevi işaretler vardır. Ancak bu sûre’ den anlaşıldığına göre; Kadir gecesi, aynı zamanda kader gecesidir.

İtikaf

İleride müstakil bir yazımızda ele alınacaktır.

Vesselam.

YORUM YAZ

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz